Este estudio consta de dos partes: una teórica; basada en un análisis de la bibliografía especializada sobre el minifundio y la agricultura familiar, y otra parte empírica que mediante un sistema de encuestas aleatorias tratan de sacar la información necesaria para comparar las experiencias de las explotaciones familiares en las cooperativas Feiraco (Galicia) y Drinagh (Irlanda).

El objeto de este estudio se ubica en los siguientes puntos:

“1-Poner en evidencia los cambios sociales, económicos y culturales experimentados por las explotaciones agrarias familiares en el mundo globalizado.

2-Definir en positivo un concepto de minifundio revisado en relación con la agricultura familiar, la multifuncionalidad y el marketing rural.

3-Establecer comparaciones de estudio de casos en Galicia e Irlanda en base a las afinidades geográficas.”

De este último punto extraen conclusiones relativas al diferente proceso de modernización de las dos experiencias, mientras la irlandesa fue abordada a principios del siglo XX, la gallega no empieza su transformación hasta la década de los 50 y se potencia a partir de la entrada en la Unión Europea en 1986, trece años después que Irlanda.

Esta tardía incorporación del rural gallego, a las formulas de explotación capitalista, hacen que en día aún convivan el policultivo y el autoconsumo con una agricultura industrial. Mientras, en Irlanda se trata de recuperar un estilo de vida en consonancia con objetivos como la fijación de población al medio rural.

Una de las ideas que se desprende del texto es que la agricultura constituye una forma de vida y una expresión cultural, que se debería regir por valores como: la ecología, multifuncionalidad, equilibrio hombre-medio, sostenibilidad, desarrollo social y cultural, cooperativismo agrario postproductivo, etc. Por suerte, estos valores están cada día más en boga; escapando de la mentalidad tan perniciosa del capitalismo salvaje, que trajo graves problemas biológicos como el mal de las vacas locas, la gripe aviar y la tan popular gripe porcina; quizás debido al nivel de hacinamiento en el que se crían algunos “productos” pecuarios y de corral, que hace que sea necesario tratarlos con antibióticos y en muchos casos que se produzcan casos de canibalismo, por no hablar de la incongruencia de dar piensos animales a herbívoros, solo falta que le demos viagra para estimular la producción.

Volviendo a un tono menos conspiranoide, también se destaca el alto nivel de satisfacción que tienen las familias que participan de estas experiencias cooperativas, las diferencias del rol que desempeña la mujer en las dos regiones, la diferente implicación de los jóvenes en estos proyectos, etc. En fin, un amplio elenco de particularidades que hacen de este estudio una referencia de los que ponemos en duda el simplismo con que se nos muestra este sector.

Afortunadamente, en la actualidad, desde algunos sectores académicos se trata de impulsar el resurgir de una suerte de nuevos emprendedores (no especuladores u oportunistas) del sector agrícola que basan sus actividades en una agricultura sostenible, el ecoturismo, el agroturismo, etc. Entre otras experiencias cabe destacar la de “Granxa Familiar” que es una iniciativa del GIS-T IDEGA, que da soporte en la red a una serie de experiencias eco-agropecuarias. Tratando de divulgar en el espacio virtual a los asociados, que para serlo han de producir bajo unos estándares de calidad coherentes con los principios de este nuevo paradigma agrícola que venimos relatando. ¡Acabemos con la ingesta, consumamos calidad y sentido común!


G
rupo de Investigación Socio-Territorial GIS-T (USC).

18 comentarios:

Anónimo dijo...

Yo creo que sea dificil poder comparar la estructura de Galicia y la de Irlanda. Aunque si los dos paises pueden tener una superfiz agraria con un tamaño similar, la diferencia está que Irlanda es un pais sovrano, y saben que la agricoltura es una parte fundamental por su desarrollo. Mientras Galicia es España, y España tiene que desarrolar tambien otros secotres productivos.

Preguntabas sugerencias. Al final se llega a la misma pregunta: Es provechosa la eco-agricoltura?
NO.

si el Estado quiere favorer y implementar este sector, tienen que dar discuentos a estas impresas ecologicas (en tema de taxas), y quizá poner tasas más alta por la venta de productos agriculo industrial. Es algo que están haciendo en Dinamarca. Este no es facil de explicar con un comentario, si queres que me explije mejor, enviame una mail.

Diego

alumno dijo...

Estoy completamente de acuerdo contigo en la mayoría de lo que dices.Pero creo que la agricultura ecológica,aunque no sea tan rentable en la actualidad,puede llegar a ser una forma clave de desarrollo siempre y cuando los productores se organicen y desaparezcan la mayoría de los intermediarios que encarecen el producto.Además aunque los productos puedan ser algo más caros se trata de conseguir venderlos como un producto de calidad y a clientes que practiquen un consumo responsable.En España/Galicia tiramos la tercera parte de lo que compramos para comer, imagínate lo que nos ahorraríamos si el consumo fuese responsable, sin duda llegaría para pagar la diferencia que supone comprar productos ecológicos.En cuanto a España si que hay que reforzar otros sectores,porque basando su economía en la locura del sector inmobiliario, muy rentable por cierto, mira como explotó la burbuja.Yo creo que la mejor forma de progresar es innovar, para ello hay que diversificar y dejarse de cuentas fáciles.Muchas gracias diego.

Anónimo dijo...

O primeiro paso sería o cambio de mentalidade da xente do rural, para que realmente puidera porse en valor unha agricultura familiar sostible, é a min eso pareceme prácticamente imposible! o de Granxa Familiar pareceme un exemplo pouco significativo comparado co extenso que é o agro galego. É ainda que o agro se nutrira de novas xeneracións concienciadas co respecto ao mediambiente e a sostenibilidade etc, coa miseria de soldo que se gaña no agro (no que quen mais quen menos sobrevive gracias ao pensionista que ten en casa, e a economia de autoabastecemento) a ver quen volta ao rural...
Moita utopía e teoría, pero ¿sinceramente, visto o panorama na UE, ALGUÉN CREE QUE A GRICULTURA GALEGA TEN FUTURO? DÍAS CONTADOS

Anónimo dijo...

Ata o 2013 manteranse as axudas da UE, e existen partidas específicas para a reestruturación de terras agrarias, que financian as actividades de concentración parcelaria. Hai áreas nas que este proceso se iniciou e xa é moi difícil paralo, debido a que abarca un período de tempo moi longo, que pode superar os dez anos, e a que están implicados moitos veciños. Estas concentracións xa en marcha están comprometendo gran cantidade de fondos nunhas áreas que logo quedan abandonadas ou con moi pouca actividade agraria. En teoría, até agora a Administración fixo un estudio para ver se a zona era apropiada para a concentración, pero polo que se coñece facíase de xeito moi rápido e sen garantías suficientes

Anónimo dijo...

Para seren competitivos no contexto actual do agro galego é preciso fomentar a gandería extensiva para abaratar custes. Considérase que a proporción adecuada está en torno a dúas cabezas por hectárea de forraxe, pero hai explotacións que teñen até cinco.

http://cooperativismoencuba.blogspot.com/ dijo...

Hay que escapar de la idea de hombre unidimensional y recuperar el sentido crítico que nos arrebato el franquismo.No planteo ninguna fórmula mágica, simplemente la idea de que no nos podemos dejar llevar por la inercia.Ya apunte en el segundo comentario algunas cuestiones sobre las que están trabajando algunas cooperativas de consumo responsable.Evidentemente,la situación actual no parece del todo halagüeña,pero si es verdad que se están produciendo algunas iniciativas que están dando sus frutos y demuestran que la rentabilidad no es solo un salario elevadísimo, sino la calidad de vida y la ilusión por hacer las cosas con criterio.Por ahora la energía eólica no es tan rentable como la térmica, nuclear, etc. pero todo el mundo parece entender que puede ser rentable ambientalmente para el futuro.La manera de hacer que esto funcione, no es convertir Galicia en un campo de golf, sino que desaparezca esa temor por trabajar en el campo.Ya se que esto no está al alcance de todos, muchos estudiantes universitarios acaban la carrera pensando que se van a comprar un Audi y cren que la solemnidad del "intelectual" solo se encuentra en las ciudades,por eso todos los gallegos somos opositores.

Anónimo dijo...

Diego, como dis?Nom é proveitosa a eco-agricultura?¿?Em que termos nom é proveitosa?¿?
O que nom é proveitoso é umha agricultura intensiva e desproporcionada com sobreproduçom e sem intervençom estatal (já sei que o primeiro passo é livrar-nos de Espanha, nisso estou de acordo contigo, sempre nos venderom)Há que deixar de pensar na rentabilidade económica como forma de medir o desenvolvimento dum sector ou das sociedades, por o que vexo aqui há pessoas que desconhecem a realidade do nosso rural, mas há algumha ideia mui acertada e com a que concordo plenamente: a necessidade de re-estruturaçom da propriedade e a urgência de converter a maneira de produzir o leite, nom só para abaratar custos (que isso quando ganhemos!! vai ser o de menos) senom para ter produtos mais saudáveis e de melhor qualidade.
Hoje estamos numha situaçom crítica, estám matando o único sector IMPRESCINDÍVEL para um povo, a nossa alimentaçom tem que ser nossa decisão e nom de grandes corporaçons industriais.
Para isso fai falha que a mocidade se mentalize de que temos que re-aprender a trabalhar a nossa terra para sermos realmente SOBERANAS e podamos decidir sobre o nosso futuro. (E A EUROPA QUE LHE DEAM!!!nem Berlusconi, nem Sarkozy podem decidir por nós!)

Anónimo dijo...

Ah! A energia eólica nom é a soluçom (desfai os montes e vai a se converter em ferralha mui contaminante) a única soluçom é MENOS CONSUMO, produzimos mais energia da que precisamos: "Consumir menos, viver melhor"!
(oli)

http://cooperativismoencuba.blogspot.com/ dijo...

La verdad es que no se si la energía eólica es lo más rentable ecológicamente, me imagino que mejor será la solar porque se puede prácticar el autoconsumo, pero solo son elucubraciones.Me gusta como algunos comentarios se salen del carácter reformista que le doy al blog.Gracias.

Unknown dijo...

Ves a cea de ex-alumnos do IES Ponteareas, perrazo?

abilio dijo...

ola musa!! mola o blog!

sobre o fatalismo con respecto ao agro galego dicir que se algo está a facer que a xente abandone as explotacións non é a falta de oportunidades no campo se non a comodidade que supón ter un salario constante a fin de mes, un cine, unha discoteca, ou un supermercado preto da casa. Poder ir de vacacións, o glamour da cidade e outro tipo de cuestións considero que tamén xogan no sentido contrario á continuidade das explotacións. Ademais penso que é unha cuestión de mentalidade e de vicios con respecto á xestión e impletmentación de determinadas políticas, unha determinada cultura sobre como facer as cousas e a falla de espírito cooperativo, a constante infravaloración do que ten que ver co agro e o campo.
Debido a que é unha cuestión cultural considero que a enfermidade ten remedio.

Anónimo dijo...

Creo que é evidente que hai un abandono progresivo do agro galego por parte das novas xeracións pero non teño nada claro que sexa por motivo da falta de oportunidades (que tamén) senón, como apuntaba Abilio, por outras cuestións máis mundanas.

Canto ao do futuro do agro galego creo que a crise económica que estamos a vivir vai a convertirse nun punto de inflexión do sector xa que, parece evidente, que unha boa parte do actual sistema de explotación non vai sobrevivir.... Veremos como evoluciona pero, aínda con cambios e restructuracións, o agro galego ten que sair adiante xa que entronca co xeito que temos os galegos de entender a vida

EL TEI dijo...

TEi dice: Musa, a tus año deberias saber que los pensamientos franquistas ya no pintan nada en nuestra sociedad con lo cual no entiendo muy bien esa cita que haces hacia el.
Segundo, respecto a la energia eolica decirte que ni puta idea de lo que hablas, Se trata de una energia renovable que tiene exito por su aparente beneficio y poco daño a la naturaleza, nada mas lejos de la realidad, es una energia con un coste tremendo y que termina con todo tipo de ecosistema animal y vegetal que se encuentre cerca, el mantenimiento de dichos parques es altisimo y ya no quiero ni contarte lo que vale construirlos e instalarlos, suexito se debe a que las ayudas del estado son enormes y es una fuente de lucro, aunque ya te adelanto que su duracion es determinada y nada productiva a largo plazo.

respecto a lo que nombras del audi y todo eso decir que eso es un error de vision tuyo,porque consideras que el exito se basa en un tipo de sociedad rural y explotacion de minifundios y no en el exito empresarial?, acaso el exito profesional se encuentra determinado por el lugar o actividad que realices?, el que la mayoria de personas busquen un determinado fin en sus vidas no las tacha de nada, es decir a todos nos gustas las mismas cosas,vivir bien, relajados y tranquilos. Un audi es una expresion de triunfo para una determinada persona o individuo, al igual que para otra puede serlo tener una novia/o cachondisimo o para otro tener un super tractor. El exito no se mide en cosas materiales sino en expresiones personales de superacion.

respecto a la ecoagricultura y estos temas decirte que es otro engaño, nunca las carnes y productos agricolas fueron tan buenos como hoy en dia, y su calidad tan alta. De hecho la prueba mas irrefutable de ello y de que lo que tu dices es mentira es que la media de longevidad aumento de modo brutal desde principio de siglo XX y la media de estatura y tañmaño de la gente para que decirlo, es una prueba evidente. con lo cual se desarma tu teoria. En lo que se refiere a las ecohuertas y todo esto decirte que es una especie de timo publicitario escondido tras un logo muy de moda como es el de la utilizacion de la palabra "ECO" ecoagricultura, ecocomida, ecohuerta,ecomierda el consumo de recursos naturales para implantar este tipo de sistemas agricolas es disparatado y muy poco provechoso, si quieres te puedo enseñar proyectos de este tipo de instalaciones para que verifiques por ti mismo que es un timo.

En resumen creo que lo que expone este texto es una especie de mentira encubierta con un papel muy bonito y nostalgico de lo que es y era el medio rural en galicia.Ademas creo que es un poco sesgado en sus afirmaciones. creo que un tio de tu nivel no deberia realizar este tipo de exposiciones tan enfocadas, es decir, no arrojas luz sobre el tema ni posibles soluciones, simplemente enciendes una linterna y enseñas un poquito de la tarta que es la agricultura, yo creo que deberias encender la luz y mostrar la completa la tarta.No solo un trozo de la tarta , Tambien la mesa y el resto de la habitacion, no se si me entiendes, un saludo.

alumno dijo...

Perdona Tei: con respecto a lo de la energía eólica te doy toda la razón, de hecho es algo que deje patente a lo largo de los comentarios anteriores. Simplemente me planteaba si era mejor que el resto de las posibles energías que podamos utilizar hoy en día. De todos modos lo de las ayudas no viene a cuento, porque si es un sector estratégico que en el futuro pueda ser rentable, mejor eso que esperar a que se acabe el petróleo y sus emisiones de CO2. En estos últimos meses se le dieron ayudas a bancos que convierte en calderilla cualquier ayuda que te imagines.
Con respecto a lo del franquismo, me refería simplemente a que como llevamos tampoco tiempo en democracia, la sociedad civil gallega/española quizás no esté tan desarrollada como en otros países. Por eso en esta república bananera la gente se manifiesta cuando su equipo desciende o peregrina a la casa donde nació Guardiola y sin embargo solo el 5% por ciento de la gente ve el debate de la nación (de forma intermitente), entonces si hay crisis que se jodan. Además anda aún mucho franquista suelto, o que pasa, no quedan republicanos.
Lo del audi es una metáfora, pero tú como eres de ciencias... No digo que vivir en el medio rural sea la única opción, simplemente que se cumplen unas serie de condiciones que permiten que esta posibilidad no se pierda. Pero como muchos gallegos se creen unos paletos por ser de campo, porque se lo hicieron creer unos paletos de ciudad, pues toda la gente tiende a escapar y todos los universitarios creen que lo más snob es tener un trabajo de oficina bien remunerado desde el principio. Esto hace que actividades relacionadas con el agro no cuenten con iniciativas de gente con estudios, aunque en muchos casos sin puta idea. Por cierto la actividad agrícola es una actividad emprendedora como cualquier otra y además hoy en día se puede conjugar perfectamente con las nuevas tecnologías.

Creo que lo de la longevidad se debe más bien a los siguientes factores: El gran desarrollo de las medicinas, el fin de las guerras en suelo occidental, agua potable, alcantarillado, etc. De todos modos ninguno de nosotros llego a los noventa por ahora, y los que llegaron no comieron la misma mierda que nosotros y en sus últimos años comieron bacalao o pescadilla.(ja)
Lo de la eco agricultura en gran medida es verdad, pero como lo de los eco coches. Si quieres comprar algo ecológico hay sitios donde se cumplen los requisitos.
Yo no te puedo ofrecer el pastel, solo los ingredientes.

María dijo...

Hola Tei, primero quiero decirte que muy educado no eres; segundo, pienso que no has leido el artículo de Musa, porque de pensar que lo has hecho tendría que considerar que muy listo tampoco eres.
No tengo mucho tiempo para contestarte pero me gustaría comentar un par de cuestiones. La dictadura franquista duró casi 40 años, a nadie le gusta tener un pasado así, pero olvidarlo, o no considerarlo, es una soberana estupidez; esos años condicionaron en gran medida nuestra forma de ser, de actuar y son la causa de la escasa "cultura cívica" que tenemos en el Estado español; por lo tanto, no incorporar este hecho en un análisis político, económico, social o cultural, equivale a extrapolar del mismo, unos argumentos castrados.
Por otra parte, Musa no ha atacado a los emprendedores en ningún momento; no se trata de limitar esta actividad, sino de que también se desarrolle en el rural, contribuyendo así a la diversificación económica de estas áreas, que por otra parte es uno de los objetivos prioritarios de la política de desarrollo rural tanto autonómica, como nacional y europea.
Por último, dices literalmente que el gran aumento en las perspectivas de longevidad es "la prueba más irrefutible de ello y de que lo que tu dices es mentira" refiriendote a que los alimentos son hoy mejores que nunca. Primero, aunque esto fuese verdad, no contradeciría en absoluto la argumentación de Musa. Segundo, lo que tu dices es de lo más simplista que he oido (y estoy siendo eufemística); de una parte, el aumento en la esperanza de vida se debe a una multitud de factores, entre los que habría que destacar, además de los apuntados por Musa en su último comentario, los grandes avances médicos del siglo pasado (penincilina, vacunas, antibióticos y un largísimo etcétera). Por otra parte, deberías informarte un poco sobre el tema de los transgénicos y de las actividades de las trasnacionales como Monsanto, antes de llenarte la boca con lo fantásticos que son los productos primarios en la actualidad. Sólo un apunte para terminar, ¿sabias que casi el 50% de los alimentos que compras en el super contienen soja transgénica aunque no lo digan claramente en sus etiquetas?

TEI dijo...

TEI: PARA EMPEZAR MARIA, YO EN NINGUN MOMENTO HE FALTADO AL RESPETO A NADIE,COMO TU, Y RESPECTO A MI NIVEL DE INTELIGENCIA O NO, PREFIERO NO DECIR NADA PARA NO SER IRRESPETUOSO CONTIGO. cOMO PUEDO OBSERVAR TU COMENTARIO ES PRECIOSO PERO EN NINGUN MOMENTO OBSERVO QUE PLANTEES NINGUNA RESPUESTA CONTUNDENTEMENTE CONTRARIA A MIS OPIÑIONES, TE DEDICAS A HABLAR DE SOJA TRANSGENICA. RESPECTO AL FRANQUISMO, ES EVIDENTE QUE NO HAY QUE OLVIDARLO NI MUCHO MENOS, YO TAMBIEN CREO QUE EL FRANQUISMO NOS MARCO DE HECHO YA VES, EL LIDER DEL PP A LAS ELECCIONES EUROPEAS ES UN POLITICO QUE NO CONDENA LAS MUERTES DEL FRANQUISMO, LO CUAL YA NOS HABLA DEL TIMPO DE PERSONAJES QUE HAY EN LA SOCIEDAD.YO NO INTENTABA OMITIRLO PERO CREO QUE EN LA PLURALIDAD SIEMPRE SE HALLA LA SOLUCION A TODO, PARA QUE ME ENTIENDAS: PARA LLEGAR A UNA SOLUCION COHERENTE SIEMPRE ES NECESARIO ALGUIEN QUE NO PIENSE IGUAL QUE TU PORQUE ASI DESCUBRIRAS TUS ERRORES Y TE AYUDARA A MEJORAR. POR ULTIMO DECIR QUE COMO PUEDO OBSERVAR EN EL COMENTARIO DE MUSA ANTERIOR AL TUYO,SE DEDICA A DARME LA RAZON O A DECIR QUE DE ESO NO ME PUEDE HABLAR PORQUE NO SABE... MARIA ,MARIA, UN POQUITO MAS DE EDUCACION QUE YO NO FUI IRRESPETUOSO CON NADIE.

TEI dijo...

POR CIERTO UN SALUDO A ¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡MI AMIGO!!!!!!!! MUSA CON EL CUAL DISFRUTE ESTE FINDE ENORMENMENTE EN EL FURRRRBOL. UN SALUDO LOCO

pd:MARIA SI TE PORTAS BIEN TU TAMBIEN SERAS MI AMIGA.

Alumno dijo...

Gracias Tei por tus contribuciones, espero que sigas aportando.Pero deberias escribir sin tantas mayusculas, porque así parece que estas gritando.Un saludo